Hướng dẫn từng bước thay đổi nghề nghiệp từ Tester sang BA (Business Analyst) – Nhà phân tích nghiệp vụ 

09/01/2025

Một chuyên gia kiểm thử là người kiểm tra phần mềm được phát triển để đảm bảo phần mềm đáp ứng các yêu cầu cuối cùng của khách hàng. Chuyên viên phân tích nghiệp vụ cũng chịu trách nhiệm xác minh phần mềm được xây dựng và phân phối có đáp ứng các yêu cầu cuối cùng của khách hàng hay không. Khía cạnh này giúp người Tester chuyển sang vai trò BA dễ dàng hơn. Nếu BA và Tester chuyển đổi vai trò của họ, sau đó mỗi người trong số họ có thể nâng cao kỹ năng có lợi cho dự án. Khi nói đến việc kiểm thử hệ thống phần mềm, cả Tester và BA làm việc như hai mặt của cùng một đồng xu.

1. Tại sao lại là phân tích nghiệp vụ?

Tester chuyên nghiệp có kiến thức và hiểu biết toàn diện về phần mềm. Bộ kỹ năng này mở ra cánh cửa cho Tester tham gia vào nhiều vai trò trong ngành công nghiệp CNTT hiện nay.

Bằng cách hiểu rõ chu kỳ phát triển và quy trình phát triển, Tester có thể chọn trở thành người quản lý phát hành, kỹ sư tự động hóa, Nhà QA chiến lược, kiến trúc sư giải pháp, quản lý cấp cao và nhà phân tích nghiệp vụ khóa học.

Có thể nói rằng, chuyển đổi nghề nghiệp trong phân tích nghiệp vụ là một trong những triển vọng của Tester. Phân tích nghiệp vụ là một vai trò lớn hơn nhiều khi so sánh với kiểm thử hoặc bất kỳ vai trò nào khác được đề cập ở trên.

Đó là một con đường sự nghiệp đầy triển vọng và một con đường sinh lợi. Một người kiểm thử thích đi du lịch khắp thế giới thực sự có thể tận hưởng một vai trò BA đầy thử thách và thỏa mãn. Một nhà phân tích nghiệm vụ có thể tiếp tục leo lên các bậc thang để trở thành Nhà phân tích nghiệp vụ hàng đầu/cao cấp, tư vấn, chủ sở hữu sản phẩm hoặc người quản lý sản phẩm khá hấp dẫn.

2. Tại sao một Tester có một cơ hội cực kỳ tốt để trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ?

Một chuyên gia kiểm thử có nhiều lý do để nghĩ về một sự chuyển đổi nghề nghiệp thành phân tích nghiệp vụ.

Một người kiểm thử chú ý đến chi tiết và có sự hiểu biết sâu sắc về hệ thống phần mềm được xây dựng.

Tester đảm bảo về chất lượng và sự xuất sắc trong phần mềm và điều này trở thành USP.

Một chuyên gia kiểm thử tuyệt vời là người giữ lợi ích của khách hàng được ưu tiên hàng đầu nhất.

Một chuyên gia kiểm thử có thể đọc, phân tích và xem xét các tài liệu đặc tả yêu cầu, mang lại cho họ thêm một lợi thế nữa trong việc theo đuổi vai trò BA.

Kỹ năng phân tích của người kiểm thử giúp nhà phân tích nghiệp vụ chỉ ra sự mơ hồ trong các đặc tả yêu cầu nếu có.

Việc người thử nghiệm là một nhà phê bình trong việc kiểm tra các yêu cầu về phần mềm theo yêu cầu. Điều này có lợi cho người kiểm thử trong khi đối chiếu các yêu cầu của khách hàng. Tester được ràng buộc để hình dung hệ thống làm việc trong giai đoạn gợi ý yêu cầu. Nhiều yêu cầu quá mức và không hợp lý được loại trừ ở giai đoạn ban đầu.

Khi những người kiểm thử luôn suy nghĩ nghiêm túc, họ nhất định nghĩ đến một bức tranh lớn của hệ thống. Đây là đức tính lớn nhất có thể giúp phân tích nghiệp vụ, đặc biệt trong quá trình yêu cầu.

Người kiểm thử có liên quan đến các dự án và ghi lại các báo cáo lỗi. Điều này giúp người kiểm thử nâng cao kỹ năng tài liệu rất cần thiết trong phân tích nghiệp vụ.

Nếu người kiểm thử đang làm việc trong công tác Agile, thì việc chuyển sang phân tích nghiệp vụ trở nên dễ dàng hơn:

Trong Agile, toàn bộ các yêu cầu được chia thành các nhóm logic/ khối yêu cầu và thay vì phát triển toàn bộ hệ thống một lần, một số yêu cầu được phát triển, thử nghiệm và phát hành cho từng khách hàng một. Các phần mềm phát hành có khả năng shippable cho khách hàng.

Nhóm Agile là “Tự tổ chức” với Chủ sở hữu sản phẩm (Chuyên viên phân tích kinh doanh, người xác định và quản lý các yêu cầu), Master (Quản lý & kiểm soát nhóm) và thành viên nhóm (thường là 5 đến 9 thành viên trong nhóm gồm các nhà phát triển và người thử nghiệm). Vì vậy, đó là tất cả về động lực nhóm và kỷ luật. Một nhà phân tích nghiệp vụ tham gia vào quá trình bắt đầu từ việc duy trì sản phẩm tồn đọng (yêu cầu), lập kế hoạch chạy nước rút, hỗ trợ các nhà phát triển có yêu cầu trong quá trình phát triển phần mềm và kiểm tra các yêu cầu cấp cao.

Nhiều nhà phân tích kinh doanh thời gian chỉ kiểm tra việc xây dựng phần mềm trong chu trình.

Người kiểm thử cũng thường tham gia ngay từ lập kế hoạch chạy nước rút, các cuộc họp đánh giá, tương tác chặt chẽ với các nhà phát triển và kiểm tra kỹ lưỡng.

Có sự chồng chéo trách nhiệm của nhà phân tích nghiệp vụ và kiểm thử chuyên nghiệp ở đây. Khi người kiểm thử trở thành nhà phân tích nghiệp vụ tức là một BA thử nghiệm, sự tham gia của anh ta là trong toàn bộ quá trình kết thúc và do đó nó trở nên dễ dàng cho người thử nghiệm chuyển sang hồ sơ BA trong khung Agile.

3. Từ Tester đến nhà phân tích nghiệp vụ

Nếu bạn hiện đang làm việc như một thử nghiệm hoặc chuyên gia QA và lập kế hoạch cho một chuyển đổi thành phân tích kinh doanh, thì đây là một hướng dẫn từng bước hoàn hảo cho bạn.

  • Bước 1:

Đó là một động thái tích cực và việc chuẩn bị phải bắt đầu trong khi bạn vẫn là người kiểm thử.

Quan sát và học hỏi một nhà phân tích nghiệp vụ và trách nhiệm của mình như một miếng bọt biển. Điều này trở nên dễ dàng khi bạn là một phần của quá trình phát triển nhanh. Nếu không nhanh nhẹn, thì hãy nỗ lực chân thành hơn để làm việc chặt chẽ với BA.

Chia sẻ khối lượng công việc của mình và mở rộng một bàn tay giúp đỡ. Bạn có thể nhận nhiệm vụ nhỏ trong khi quản lý các hoạt động của riêng mình. Quan sát BA trong các tương tác của khách hàng ở nước ngoài hoặc trên các yêu cầu của khách hàng về quy trình gợi ý yêu cầu.

  • Bước 2:

Đọc, phân tích và xem xét các tài liệu đặc tả yêu cầu được cung cấp bởi BA nhưng với một góc khác ngoài góc nhìn kiểm thử. Đọc các yêu cầu từ góc độ gợi ý. Hãy nghĩ đến việc đặt câu hỏi về các yêu cầu như trong “Tại sao nó lại được yêu cầu?”.

Hiểu quy trình nghiệp vụ và suy nghĩ về chúng kết thúc để kết thúc. Cố gắng lập bản đồ quy trình và yêu cầu với phần mềm hiện có nếu có bất kỳ khoảng trống yêu cầu nào.

Nếu đó là tùy chỉnh 100% thì hãy nghĩ về giải pháp. Giải pháp do bạn cung cấp và giải pháp do nhà phân tích nghiệp vụ cung cấp là khác nhau. Giải pháp của bạn có thể tốt hơn.

  • Bước 3:

Nếu bạn đang xem xét các hoạt động nêu trên thì bạn có thể nghiêm túc nghĩ đến việc tiếp tục với các kế hoạch cụ thể để trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ.

Phần đầu tiên và quan trọng nhất để làm việc là “Kỹ năng giao tiếp”. Nếu bạn nghĩ rằng bạn không đủ tốt thì nhanh chóng bắt đầu cải thiện vấn đề. Kỹ năng giao tiếp bằng miệng và viết tuyệt vời là điều bắt buộc.

Một nhà phân tích nghiệp vụ là cần thiết để giao tiếp với khách hàng và các bên liên quan khác nhau trong nghiệp vụ cho yêu cầu gợi ý. BA cũng được yêu cầu để truyền đạt các yêu cầu cho một nhóm phát triển.

BA cần phải chuyển đổi các yêu cầu thành các đặc tả để các nhà phát triển có thể hiểu dễ dàng. Kỹ năng giao tiếp kém có thể dẫn đến lỗi trong việc thu thập và sau đó chuyển yêu cầu từ khách hàng sang nhóm phát triển do đó dẫn đến việc xây dựng hệ thống phần mềm không chính xác.

Cải thiện kỹ năng viết và nói ngoại ngữ có thể đạt được từ từ và đều đặn bằng cách hỗ trợ bằng cử nhân văn bản, và nỗ lực chân thành và liên tục để giao tiếp bằng ngoại ngữ với các thành viên trong nhóm.

Cách tốt nhất là giao tiếp ngoại ngữ cả trong môi trường cá nhân cũng như công việc với các đồng nghiệp. Nhận phản hồi và chỉnh sửa đúng tinh thần và tiếp tục cải thiện đều đặn. Nó đang đánh thuế não bộ và tốn thời gian nhưng điều đó là hoàn toàn có thể.

  • Bước 4:

Bước tiếp theo là học MBA hoặc bằng cấp tương đương. Bây giờ đó là COMPULSORY.

Thành công trong sự nghiệp với tư cách là một nhà phân tích nghiệp vụ mà không có trình độ quản lý là không đủ. Trong khi có BA trong vài ngành công nghiệp không có trình độ quản lý nhưng bất kỳ tổ chức CNTT tốt và có uy tín nào cũng luôn xem xét bằng cử nhân có trình độ quản lý. Điều này sẽ tiếp tục hoạt động như một trở ngại trong con đường sự nghiệp.

Và có một lý do cho cùng. MBA tạo sự khác biệt – 108%. MBA mang đến những điều tốt nhất trong bạn. Nó giúp nâng cao kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, phát triển nhân cách, kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng quản lý, kỹ năng đàm phán và thuyết phục và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng giúp bạn kiếm tiền lương cao.

Một người kiểm thử có thể theo đuổi một khóa học MBA toàn thời gian có lợi hơn..

Tuy nhiên, người ta cũng có thể lựa chọn khóa học MBA bán thời gian. Có thể là bán thời gian hoặc toàn thời gian, bắt buộc phải lấy bằng từ một tổ chức quản lý tốt và uy tín. Một mức độ không có sự phát triển về tính cách thì ít hữu ích hơn trong thời gian dài.

Trong nhiều tổ chức CNTT hàng đầu, MBA hoặc mức độ tương đương là bắt buộc đối với vai trò của một nhà phân tích kinh doanh. Mức lương cũng khác nhau đối với các ứng cử viên MBA và phi MBA áp dụng cho vai trò BA. Vì vậy, ngoài việc phát triển nhân cách và nâng cao kỹ năng giao tiếp, MBA hứa hẹn tăng trưởng cả về mức bồi thường và điểm số.

  • Bước 5:

Để theo đuổi một khóa học MBA toàn thời gian, chắc chắn bạn sẽ phải rời khỏi công việc của mình. Nhưng điều đó hoàn toàn xứng đáng. Bạn sẽ được hưởng nhiều lợi ích hơn trong khi tiếp tục bài đăng hoàn thành khóa học quản lý.

Một người kiểm thử có thể không phải từ chức nếu anh ta quyết định theo đuổi khóa học MBA bán thời gian. Nhưng nhiều lần nó trở thành thuế để nghiên cứu và làm việc cùng một lúc. Nhưng một lần nữa, những nỗ lực và khó khăn được thực hiện là bổ ích.

Hoàn thành khóa học quản lý của bạn với sự chân thành và kiên nhẫn. Khoảng thời gian của hầu hết các khóa học quản lý là một hoặc hai năm.

  • Bước 6:

Bước cuối cùng là bước quan trọng nhất và thách thức nhất, đó là chuyển sang hồ sơ nhà phân tích nghiệp vụ. Sau khi hoàn tất cấp độ quản lý, bạn có thể thử đăng ký vai trò công việc BA trong cùng một tổ chức. Người ta cũng có thể thử bên ngoài tổ chức.

Nhưng việc chuyển đổi trong cùng một tổ chức dễ dàng hơn so với bên ngoài. Khi quản lý và các thành viên trong nhóm của bạn nhận thức được các kỹ năng và nguyện vọng của bạn, bạn không cần phải chứng minh dũng khí của mình. Sự tham gia của bạn với BA và các hoạt động liên quan trong khi đang ở trong hồ sơ kiểm tra chính nó có thể chứng minh là rất hữu ích để gây ấn tượng với người quản lý tuyển dụng.

Làm việc trong cùng một tổ chức và phần mềm sẽ giúp bạn rất nhiều như bạn đã biết về các quy trình kinh doanh.

Tiếp theo là gì?

  • Cử nhân cần nâng cao kỹ năng của họ và do đó hãy thử chứng nhận được công nhận.
  • IIBA (Viện Phân tích Kinh doanh Quốc tế) cung cấp chứng chỉ CBAP (Chứng nhận Kinh doanh Chuyên nghiệp) uy tín. Các chứng chỉ khác có thể được coi là CABA – Nhà phân tích kinh doanh liên kết được chứng nhận và Chuyên viên phân tích doanh nghiệp phần mềm được chứng nhận bởi CSBA.
  • Các chứng chỉ này cũng đang đạt được tầm quan trọng trên toàn cầu.
  • Có một số hội thảo đào tạo phân tích kinh doanh và trung tâm trực tuyến cũng như ngoại tuyến để nâng cao kỹ năng BA. Người ta cũng có thể xem xét chứng nhận trong khung công tác Agile.
  • BA được yêu cầu phải làm việc nhiều trên tài liệu để tạo sơ đồ, lưu đồ, sơ đồ làn bơi trong khi yêu cầu. Người ta phải xem xét các công cụ học tập như MS Visio hoặc Pencil hoặc Balsamiq để tạo các wireframes, sơ đồ, tài liệu lập bản đồ quy trình nghiệp vụ, v.v.

Phần kết luận

Hoàn toàn tích cực nếu bạn đang suy nghĩ để chuyển từ trở thành một kiểm thử viên thành một nhà phân tích nghiệp vụ. Và sự phát triển nghề nghiệp là rất nhanh cho các nhà phân tích nghiệp vụ và họ leo lên trong các bậc thang của hệ thống phân cấp nhanh hơn khi so sánh với những người khác. Nhà phân tích nghiệp vụ là cầu nối hoặc giao diện giữa doanh nghiệp và nhóm phát triển. Và họ có nghĩa vụ phải tương tác với các bên liên quan khác nhau là tốt. Do đó, điều quan trọng là họ phải think outside the box. Họ phải làm việc độc lập bằng cách sử dụng các kỹ năng phân tích và chiến lược của họ, do đó người ta thường nói rằng một người kiểm thử tốt có tất cả khả năng trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ thành công.

Bài viết liên quan

3 Câu Hỏi Giúp Bạn Hiểu Rõ Về Automation Test Và Biết Mình Có Phù Hợp Hay Không?

(Đọc bài viết này để bạn bắt đầu với Automation Test một cách chắc chắn và dễ dàng hơn)

1. Automation Testing Là Gì? Hiểu Đúng về Automation Testing

Automation Testing là gì?

Automation Testing là quá trình sử dụng các công cụ và kỹ thuật lập trình để tự động hóa các bước kiểm thử phần mềm thay vì thực hiện thủ công. Thay vì tester phải lặp lại hàng chục – thậm chí hàng trăm – thao tác giống nhau mỗi lần kiểm tra chức năng, hệ thống kiểm thử tự động sẽ chạy các kịch bản đã được lập trình sẵn để đánh giá chất lượng phần mềm một cách nhanh hơn, chính xác hơn và ổn định hơn.

Automation Testing không phải ngẫu nhiên trở thành xu hướng trong ngành công nghệ. Khi phần mềm ngày càng phức tạp, chu kỳ ra mắt ngày càng nhanh, việc kiểm thử thủ công (Manual Test) không còn đủ tốc độ và độ chính xác để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Đó chính là thời điểm Automation Test xuất hiện, đóng vai trò tự động hóa các bước kiểm thử lặp đi lặp lại, tiết kiệm thời gian, giảm sai sót và đảm bảo chất lượng ở quy mô lớn.

Vì sao Automation Testing quan trọng?

Khi doanh nghiệp ưu tiên tốc độ và chất lượng, việc tự động hóa kiểm thử trở thành chìa khóa để tạo ra sản phẩm ổn định, tối ưu chi phí và duy trì lợi thế cạnh tranh.

  • Tốc độ + chất lượng là ưu tiên hàng đầu của doanh nghiệp.
  • Giúp đội ngũ phát triển rút ngắn thời gian release.
  • Đảm bảo phần mềm ổn định và hoạt động đúng kỳ vọng.
  • Tiết kiệm chi phí kiểm thử lâu dài.

Mức lương và cơ hội nghề nghiệp

Automation Tester là vị trí có nhu cầu tuyển dụng cao và dự đoán nhu cầu sẽ tăng mạnh từ 5-10 năm tới. Ở thời điểm hiện tại, vị trí Automation Test tại doanh nghiệp có mức lương dao động từ 12-30 triệu đồng/tháng và có lộ trình thăng tiến rõ ràng.

2. Automation Tester thực chất làm những công việc gì và cần có kỹ năng nào?

Một Automation Tester có nhiệm vụ kiểm tra phần mềm để đảm bảo mọi tính năng hoạt động chính xác. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất là họ sử dụng các kịch bản tự động hóa (automation scripts) để thực hiện kiểm thử thay vì làm thủ công.

Vì vậy, những công việc hàng ngày của Automation Tester là:

  1. Viết và phát triển các test script tự động.
  2. Chạy và duy trì hệ thống test automation.
  3. Phân tích kết quả test và phát hiện lỗi.
  4. Báo cáo bug cho đội phát triển.
  5. Tối ưu quy trình kiểm thử để cải thiện hiệu suất.

Yêu cầu về mặt kỹ năng cần có:

  • Hiểu cơ bản về lập trình (Java, Python, JavaScript…).
  • Nắm vững kiến thức testing.
  • Biết sử dụng các công cụ automation (Selenium, Cypress, Appium...).
  • Tư duy logic và khả năng phân tích lỗi tốt.

Nói cách khác, công việc của bạn chính là "người bảo vệ chất lượng" (Quality Guardian) của sản phẩm.

3. Xu hướng của nghề này ra sao và ai phù hợp để theo học?

Khi các doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi số và yêu cầu phần mềm ra mắt nhanh nhưng vẫn đảm bảo chất lượng thì xu hướng của nghề Automation Test sẽ không thể giảm nhiệt và thậm chí là sẽ còn tiếp tục tăng cao trong tương lai. 

Vậy nếu bạn là 1 TRONG 3 đối tượng sau, thì bạn rất hợp để theo đuổi công việc vô cùng hấp dẫn này:  

1. Người có nền tảng CNTT

Nếu bạn học CNTT, lập trình hoặc từng tiếp xúc với cơ sở dữ liệu, thuật toán, cấu trúc dữ liệu… thì bạn đã có lợi thế rất lớn.
Hiểu biết về lập trình sẽ giúp bạn học Automation nhanh hơn, đặc biệt là khi viết các test script hoặc làm việc với các framework như Selenium, Cypress, Playwright…

 2. Người đã làm Manual Tester

Đối với Manual Tester, Automation Test được xem là kỹ năng “must-have” để:

  • Mở rộng phạm vi công việc
  • Tăng cơ hội ứng tuyển vào các công ty tầm trung và doanh nghiệp lớn
  • Rút ngắn con đường lên Senior, Test Lead
  • Trở thành nhân sự đa năng, có khả năng đảm nhiệm vai trò quan trọng trong team QA

Manual Tester có lợi thế về tư duy kiểm thử, nên chỉ cần trang bị thêm lập trình và công cụ automation là có thể tiến nhanh hơn nhiều người khác.

3. Người trái ngành nhưng yêu thích nghề QA/Test

Ngay cả khi bạn không có nền tảng kỹ thuật, bạn vẫn có thể học và theo đuổi Automation Testing.
Điều quan trọng nhất là sự kiên trì và đam mê với công nghệ.

Bạn có thể bắt đầu từ:

  • Tư duy kiểm thử (Manual Testing), để có nền tảng cơ bản
  • Kiến thức nền tảng QA
  • Môi trường thực hành thực tế

Sau đó từng bước học lập trình và công cụ Automation.
Nỗ lực + định hướng đúng → bạn hoàn toàn có thể trở thành Automation Tester trong 3–6 tháng.

Lộ trình nghề nghiệp của một Automation Tester
Một điểm hấp dẫn của nghề Automation Test là lộ trình phát triển rất rõ ràng:

  • Bạn bắt đầu với Fresher / Junior Automation Tester
    → Làm các task đơn giản, hỗ trợ viết và chạy test script, làm quen với dự án thực tế.
  • Sau đó phát triển lên Senior Tester / Test Lead
    → Thiết kế chiến lược test, tối ưu framework automation, review test script, dẫn dắt team test.
  • Đặt mục tiêu trở thành Test Manager / Automation Expert
    → Quản lý toàn bộ hoạt động kiểm thử, định hướng kỹ thuật, xây dựng hệ thống automation ở quy mô công ty/dự án lớn.

Với mỗi bước thăng tiến, mức thu nhập, quyền hạn và cơ hội của bạn đều tăng lên.
Đây là một con đường nghề nghiệp rõ ràng, bền vững và có giá trị lâu dài trong ngành công nghệ.

Kết luận

Bắt đầu đúng cách, có lộ trình rõ ràng và rèn luyện kỹ năng thực hành đủ mạnh – bạn sẽ “vào nghề” Automation Test nhanh hơn bạn nghĩ.

Nếu bạn đang cân nhắc bước vào lĩnh vực này, đây chính là thời điểm tốt nhất để bắt đầu!

Nghề Tester là gì? Toàn bộ câu trả lời bạn cần biết (Cập nhật 2025)

Bạn thắc mắc Tester là ai, họ làm gì và vì sao nghề này được xem là “người gác cổng chất lượng” của mọi sản phẩm phần mềm?
Trong bài viết này, VietIS Education sẽ giúp bạn hiểu rõ nghề Tester là gì, tố chất cần có và lộ trình phát triển nghề nghiệp chi tiết nhất!

Tester là gì?

Tester (hay chuyên viên kiểm thử phần mềm) là người chịu trách nhiệm kiểm tra, đánh giá và xác nhận chất lượng phần mềm trước khi sản phẩm được phát hành đến người dùng cuối.
Công việc của Tester giúp đảm bảo phần mềm hoạt động chính xác, ổn định và đáp ứng đúng yêu cầu của khách hàng.

Nói cách khác, Tester là người bảo vệ trải nghiệm người dùng, phát hiện lỗi (bug) tiềm ẩn và góp phần mang đến một sản phẩm “chạy mượt” – “đẹp lòng người dùng”.

Công việc của Tester gồm những gì?

Dưới đây là những nhiệm vụ chính mà một Tester phải thực hiện:

1. Phân tích yêu cầu và hiểu rõ sản phẩm

  • Hiểu mục tiêu kinh doanh, chức năng cốt lõi và đối tượng người dùng của sản phẩm.
  • Xác định phạm vi cần kiểm thử, các yêu cầu bắt buộc và những rủi ro tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng.

2. Xây dựng kế hoạch kiểm thử (Test Plan)
Bản kế hoạch này xác định:

  • Phạm vi kiểm thử: Kiểm thử những phần nào, loại trừ phần nào.
  • Chiến lược kiểm thử: Kiểm thử thủ công hay tự động, môi trường test
  • Nguồn lực: Ai sẽ thực hiện, thời gian, deadline và mức độ ưu tiên.

3. Thiết kế và thực hiện Test Case (Đây là bước quan trọng nhất trong quy trình làm việc của Tester)
Tester cần:

  • Viết Test Case chi tiết mô tả từng bước thực hiện để kiểm tra một chức năng cụ thể.
  • Đảm bảo Test Case bao quát tất cả tình huống có thể xảy ra
  • Thực thi test case, ghi lại kết quả, so sánh với kết quả mong đợi và đánh dấu pass/fail tương ứng.

4. Ghi nhận, báo cáo và theo dõi lỗi
Khi phát hiện lỗi, Tester sẽ:

  • Ghi lại chi tiết lỗi trong hệ thống quản lý bug
  • Phân loại lỗi theo mức độ nghiêm trọng (Critical, Major, Minor…).
  • Gửi báo cáo cho Developer và Project Manager, đồng thời theo dõi tiến độ sửa lỗi.

5. Đảm bảo chất lượng và xác nhận sản phẩm trước khi phát hành

  • Thực hiện kiểm thử hồi quy (Regression Test) để đảm bảo việc sửa lỗi không ảnh hưởng đến các chức năng khác.
  • Kiểm thử chấp nhận (UAT – User Acceptance Test) nếu cần, nhằm đánh giá sản phẩm có đáp ứng đúng yêu cầu của người dùng hay không.
  • Tổng hợp báo cáo chất lượng (Test Summary Report) để gửi cho ban quản lý dự án, khẳng định sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng và sẵn sàng triển khai.

6. Tham gia cải tiến quy trình và nâng cao trải nghiệm người dùng

  • Ngoài việc phát hiện lỗi, Tester còn có vai trò đề xuất cải tiến:
  • Góp ý với Developer để tối ưu tính năng hoặc giao diện.
  • Phân tích dữ liệu test để cải thiện hiệu suất hệ thống.
  • Tham gia review sản phẩm sau mỗi sprint (trong mô hình Agile/Scrum)

Tố chất cần có để trở thành một Tester giỏi?

Để theo đuổi nghề Tester lâu dài và thành công, bạn cần rèn luyện cho mình những tố chất quan trọng sau:

  • Chú ý đến chi tiết
    Tester phải có khả năng phát hiện những lỗi nhỏ nhất trong phần mềm – từ lỗi giao diện đến lỗi logic.
  • Tư duy logic và phân tích
    Một Tester giỏi luôn đặt ra câu hỏi “Điều gì sẽ xảy ra nếu…” để dự đoán và kiểm thử các tình huống có thể gây lỗi.
  • Giao tiếp rõ ràng, dễ hiểu
    Tester cần làm việc với nhiều bên: Developer, PM, khách hàng. Vì vậy, khả năng trình bày vấn đề mạch lạc là yếu tố quan trọng.
  • Kiên nhẫn và tỉ mỉ
    Công việc kiểm thử lặp đi lặp lại nhiều lần, đòi hỏi Tester kiên nhẫn, tập trung và có trách nhiệm với từng kết quả.
  • Tư duy người dùng
    Hiểu rõ hành vi và trải nghiệm người dùng giúp Tester phát hiện lỗi từ góc nhìn thực tế hơn.
  • Khả năng học hỏi và thích nghi
    Công nghệ thay đổi nhanh chóng, Tester cần liên tục cập nhật kiến thức và công cụ kiểm thử mới.

Lộ trình phát triển nghề Tester

Một trong những ưu điểm của nghề Tester là lộ trình thăng tiến rõ ràng và linh hoạt.

Bạn có thể phát triển theo các cấp độ sau:

Cấp độ nghề nghiệpMô tả
Fresher TesterBắt đầu học và thực hành kiểm thử phần mềm cơ bản
Junior TesterLàm việc độc lập, biết viết test case và báo cáo lỗi
Senior TesterCó khả năng thiết kế quy trình test, mentor cho người mới
Test ManagerQuản lý đội ngũ Tester, lập kế hoạch kiểm thử dự án
Senior Test Manager / QA LeadQuản lý chất lượng toàn dự án, phối hợp với khách hàng và PM

Bên cạnh đó, bạn có thể chuyển hướng sang Automation Tester, Business Analyst (BA) hoặc Project Manager (PM) khi có thêm kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu.

Thu nhập trung bình của Tester

Theo khảo sát năm 2025, thu nhập trung bình của Tester tại Việt Nam dao động từ 12 – 30 triệu VNĐ/tháng, tùy vào:

  • Cấp độ nghề nghiệp (Junior – Senior – Manager)
  • Kỹ năng Automation
    Kinh nghiệm và quy mô doanh nghiệp

Đặc biệt, những Tester có kỹ năng tự động hóa (Automation Testing) có thể nhận mức lương từ 25 – 40 triệu/tháng hoặc cao hơn.

Tại sao nên học Tester ngay hôm nay?

  • Nhu cầu tuyển dụng cực cao: Ngành IT đang thiếu hụt nhân lực kiểm thử chất lượng.
  • Lộ trình rõ ràng, dễ thăng tiến: Dễ bắt đầu, nhiều cơ hội chuyển hướng sang các mảng khác.
  • Thu nhập ổn định, tăng theo kinh nghiệm.
  • Không cần giỏi lập trình vẫn có thể theo học!

Học nghề Tester cùng VietIS Education

Tại VietIS Education, khóa học Manual Testing được thiết kế dành cho người mới bắt đầu — giúp bạn nắm vững quy trình kiểm thử, biết viết test case, thực hành trên các công cụ thực tế, và sẵn sàng ứng tuyển vào các doanh nghiệp IT.

Lộ trình học “Từ Zero đến Tester” chỉ trong 1 khóa học!
Học viên sau khóa có thể tự tin apply vào vị trí Manual Tester hoặc QA Fresher tại các công ty công nghệ trong và ngoài nước.

Đăng ký ngay hôm nay để nhận ưu đãi học phí đặc biệt!

Tổng kết

Nghề Tester không chỉ là công việc “tìm lỗi phần mềm” – mà là vị trí cốt lõi đảm bảo chất lượng sản phẩm và trải nghiệm người dùng.
Nếu bạn yêu thích sự tỉ mỉ, logic, và muốn bước chân vào ngành công nghệ với cơ hội phát triển không giới hạn.
Tester chính là lựa chọn tuyệt vời để bắt đầu hành trình IT của bạn!

Sự chuyển mình của công nghệ thông tin dưới tác động AI: Liệu con người có bị thay thế?

Công nghệ thông tin (CNTT) và trí tuệ nhân tạo (AI) đang hòa quyện vào nhau, tạo nên một cuộc cách mạng công nghệ với tốc độ chóng mặt. Sự kết hợp này không chỉ thay đổi cách chúng ta làm việc, giao tiếp và giải trí, mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai của lực lượng lao động, đặc biệt là trong ngành CNTT.

Liệu AI sẽ thay thế con người, hay sẽ mở ra những cơ hội mới, đòi hỏi những kỹ năng mới? Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích sự chuyển mình của CNTT dưới tác động của AI, đánh giá tác động của nó đến thị trường lao động và đề xuất những giải pháp để chuẩn bị cho một tương lai nơi con người và AI cùng phát triển.

1. Tổng quan về sự chuyển mình của công nghệ thông tin và AI

Sự phát triển vượt bậc của AI trong CNTT

Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã có những bước tiến vượt bậc, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT). Các thuật toán học máy (Machine Learning) ngày càng tinh vi, cho phép máy tính tự động học hỏi và cải thiện hiệu suất mà không cần sự can thiệp trực tiếp của con người.

Sự phát triển của các mạng nơ-ron sâu (Deep Learning) đã mở ra những khả năng mới trong việc xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận dạng hình ảnh và dự đoán xu hướng. Điều này đã tạo ra một làn sóng ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực của CNTT, từ phát triển phần mềm, quản lý dữ liệu đến bảo mật thông tin.

Ứng dụng AI trong các lĩnh vực khác nhau của CNTT

AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của CNTT, mang lại những hiệu quả đáng kể.

  • Trong phát triển phần mềm, AI có thể giúp tự động hóa việc kiểm tra lỗi, viết mã và tối ưu hóa hiệu suất.
  • Trong quản lý dữ liệu, AI có thể phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để tìm ra thông tin giá trị và dự đoán xu hướng.
  • Trong bảo mật thông tin, AI có thể giúp phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Ví dụ, các công cụ phân tích hành vi người dùng dựa trên AI có thể phát hiện hoạt động đáng ngờ và cảnh báo cho người quản trị hệ thống.

Những thách thức và cơ hội đi kèm

Sự phát triển của AI trong CNTT mang lại cả thách thức và cơ hội. Một trong những thách thức lớn nhất là nguy cơ mất việc làm đối với những người làm công việc lặp đi lặp lại và dễ dàng tự động hóa.

Tuy nhiên, AI cũng tạo ra những cơ hội mới cho những người có kỹ năng chuyên môn cao và khả năng sáng tạo. Những công việc liên quan đến phát triển, triển khai và quản lý các hệ thống AI sẽ ngày càng quan trọng. Ngoài ra, AI cũng mở ra cơ hội để cải thiện hiệu suất, giảm chi phí và tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới.

2. Tác động của AI đến thị trường lao động trong ngành CNTT

Các công việc CNTT có nguy cơ bị thay thế bởi AI

Một trong những lo ngại lớn nhất khi AI phát triển là tác động đến thị trường lao động. Liệu AI sẽ thay thế con người trong các công việc CNTT, hay tạo ra việc làm mới và nâng cao năng suất?

Một số công việc CNTT có nguy cơ cao bị thay thế bởi AI trong tương lai gần. Đây thường là các công việc lặp đi lặp lại, có tính quy trình cao và không đòi hỏi nhiều kỹ năng sáng tạo. Ví dụ: nhập liệu, kiểm tra dữ liệu, hỗ trợ kỹ thuật cơ bản và kiểm thử phần mềm.

Các công cụ RPA (Robotic Process Automation) có thể tự động thực hiện các tác vụ này nhanh chóng và chính xác hơn con người. Điều này có thể dẫn đến việc giảm số lượng nhân viên cần thiết cho các công việc này.

Ảnh minh họa AI đang dần tham gia và hỗ trợ con người làm việc

Các kỹ năng CNTT cần thiết trong kỷ nguyên AI

Trong kỷ nguyên AI, kỹ năng nào sẽ trở nên quan trọng? Chắc chắn, kỹ năng liên quan đến AI được đánh giá cao, bao gồm học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính và khoa học dữ liệu.

Tuy nhiên, kỹ năng mềm cũng rất cần thiết. Tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo và giao tiếp sẽ giúp con người làm việc với AI, hiểu cách AI hoạt động và ứng dụng AI để xử lý vấn đề phức tạp. Ngoài ra, kỹ năng quản lý dự án, lãnh đạo và làm việc nhóm cũng là yếu tố quan trọng để triển khai và quản lý dự án AI thành công.

Cơ hội việc làm mới do AI tạo ra

Mặc dù AI có thể thay thế một số công việc, nhưng nó cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm. Các công việc liên quan đến phát triển, triển khai và quản lý hệ thống AI sẽ ngày càng được chú trọng. Ví dụ: kỹ sư AI, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy và chuyên gia bảo mật AI.

Ngoài ra, AI cũng mở ra công việc mới trong giáo dục, y tế và giải trí. Chẳng hạn, AI được dùng để cá nhân hóa chương trình học, quản lý thông tin bệnh nhân hoặc tạo ra trải nghiệm giải trí mới lạ.

3. Chuẩn bị cho tương lai: Con người và AI cùng phát triển

Đào tạo và nâng cao kỹ năng cho nhân lực CNTT

Để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng, con người cần chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng mới. Hợp tác giữa con người và AI chính là chìa khóa để khai thác tối đa tiềm năng công nghệ, hướng tới một tương lai bền vững và sáng tạo.

Các chương trình đào tạo nên tập trung vào lĩnh vực trọng yếu như:

  • Học máy (Machine Learning)
  • Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP)
  • Thị giác máy tính (Computer Vision)
  • Khoa học dữ liệu (Data Science)
  • Kỹ năng mềm: tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo và giao tiếp

Các khóa học trực tuyến, hội thảo chuyên đề hay đào tạo tại chỗ giúp cập nhật kiến thức và kỹ năng một cách linh hoạt. Bên cạnh đó, việc tự học và tham gia cộng đồng chuyên môn cũng tạo cơ hội trao đổi, cập nhật xu hướng và rèn luyện thực hành.

Vai trò của giáo dục trong kỷ nguyên AI

Giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc chuẩn bị lực lượng lao động tương lai. Các trường học và đại học cần:

  • Cập nhật chương trình giảng dạy, tăng cường các môn khoa học máy tính, toán học, thống kê và khoa học dữ liệu.
  • Khuyến khích học sinh, sinh viên phát triển kỹ năng mềm, tư duy phản biện, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.
  • Xây dựng môi trường học tập thúc đẩy hợp tác, sáng tạo và thực hành, giúp người học sẵn sàng ứng dụng AI trong công việc tương lai.

Kết luận

Sự chuyển mình của công nghệ thông tin dưới tác động của AI là một quá trình không thể tránh khỏi. Thay vì lo sợ bị thay thế, chúng ta nên chủ động nắm bắt cơ hội, trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để thích ứng với sự thay đổi này. Sự hợp tác giữa con người và AI sẽ là chìa khóa để xây dựng một tương lai tươi sáng hơn cho ngành CNTT và toàn xã hội.