Hướng dẫn từng bước thay đổi nghề nghiệp từ Tester sang BA (Business Analyst) – Nhà phân tích nghiệp vụ 

09/01/2025

Một chuyên gia kiểm thử là người kiểm tra phần mềm được phát triển để đảm bảo phần mềm đáp ứng các yêu cầu cuối cùng của khách hàng. Chuyên viên phân tích nghiệp vụ cũng chịu trách nhiệm xác minh phần mềm được xây dựng và phân phối có đáp ứng các yêu cầu cuối cùng của khách hàng hay không. Khía cạnh này giúp người Tester chuyển sang vai trò BA dễ dàng hơn. Nếu BA và Tester chuyển đổi vai trò của họ, sau đó mỗi người trong số họ có thể nâng cao kỹ năng có lợi cho dự án. Khi nói đến việc kiểm thử hệ thống phần mềm, cả Tester và BA làm việc như hai mặt của cùng một đồng xu.

1. Tại sao lại là phân tích nghiệp vụ?

Tester chuyên nghiệp có kiến thức và hiểu biết toàn diện về phần mềm. Bộ kỹ năng này mở ra cánh cửa cho Tester tham gia vào nhiều vai trò trong ngành công nghiệp CNTT hiện nay.

Bằng cách hiểu rõ chu kỳ phát triển và quy trình phát triển, Tester có thể chọn trở thành người quản lý phát hành, kỹ sư tự động hóa, Nhà QA chiến lược, kiến trúc sư giải pháp, quản lý cấp cao và nhà phân tích nghiệp vụ khóa học.

Có thể nói rằng, chuyển đổi nghề nghiệp trong phân tích nghiệp vụ là một trong những triển vọng của Tester. Phân tích nghiệp vụ là một vai trò lớn hơn nhiều khi so sánh với kiểm thử hoặc bất kỳ vai trò nào khác được đề cập ở trên.

Đó là một con đường sự nghiệp đầy triển vọng và một con đường sinh lợi. Một người kiểm thử thích đi du lịch khắp thế giới thực sự có thể tận hưởng một vai trò BA đầy thử thách và thỏa mãn. Một nhà phân tích nghiệm vụ có thể tiếp tục leo lên các bậc thang để trở thành Nhà phân tích nghiệp vụ hàng đầu/cao cấp, tư vấn, chủ sở hữu sản phẩm hoặc người quản lý sản phẩm khá hấp dẫn.

2. Tại sao một Tester có một cơ hội cực kỳ tốt để trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ?

Một chuyên gia kiểm thử có nhiều lý do để nghĩ về một sự chuyển đổi nghề nghiệp thành phân tích nghiệp vụ.

Một người kiểm thử chú ý đến chi tiết và có sự hiểu biết sâu sắc về hệ thống phần mềm được xây dựng.

Tester đảm bảo về chất lượng và sự xuất sắc trong phần mềm và điều này trở thành USP.

Một chuyên gia kiểm thử tuyệt vời là người giữ lợi ích của khách hàng được ưu tiên hàng đầu nhất.

Một chuyên gia kiểm thử có thể đọc, phân tích và xem xét các tài liệu đặc tả yêu cầu, mang lại cho họ thêm một lợi thế nữa trong việc theo đuổi vai trò BA.

Kỹ năng phân tích của người kiểm thử giúp nhà phân tích nghiệp vụ chỉ ra sự mơ hồ trong các đặc tả yêu cầu nếu có.

Việc người thử nghiệm là một nhà phê bình trong việc kiểm tra các yêu cầu về phần mềm theo yêu cầu. Điều này có lợi cho người kiểm thử trong khi đối chiếu các yêu cầu của khách hàng. Tester được ràng buộc để hình dung hệ thống làm việc trong giai đoạn gợi ý yêu cầu. Nhiều yêu cầu quá mức và không hợp lý được loại trừ ở giai đoạn ban đầu.

Khi những người kiểm thử luôn suy nghĩ nghiêm túc, họ nhất định nghĩ đến một bức tranh lớn của hệ thống. Đây là đức tính lớn nhất có thể giúp phân tích nghiệp vụ, đặc biệt trong quá trình yêu cầu.

Người kiểm thử có liên quan đến các dự án và ghi lại các báo cáo lỗi. Điều này giúp người kiểm thử nâng cao kỹ năng tài liệu rất cần thiết trong phân tích nghiệp vụ.

Nếu người kiểm thử đang làm việc trong công tác Agile, thì việc chuyển sang phân tích nghiệp vụ trở nên dễ dàng hơn:

Trong Agile, toàn bộ các yêu cầu được chia thành các nhóm logic/ khối yêu cầu và thay vì phát triển toàn bộ hệ thống một lần, một số yêu cầu được phát triển, thử nghiệm và phát hành cho từng khách hàng một. Các phần mềm phát hành có khả năng shippable cho khách hàng.

Nhóm Agile là “Tự tổ chức” với Chủ sở hữu sản phẩm (Chuyên viên phân tích kinh doanh, người xác định và quản lý các yêu cầu), Master (Quản lý & kiểm soát nhóm) và thành viên nhóm (thường là 5 đến 9 thành viên trong nhóm gồm các nhà phát triển và người thử nghiệm). Vì vậy, đó là tất cả về động lực nhóm và kỷ luật. Một nhà phân tích nghiệp vụ tham gia vào quá trình bắt đầu từ việc duy trì sản phẩm tồn đọng (yêu cầu), lập kế hoạch chạy nước rút, hỗ trợ các nhà phát triển có yêu cầu trong quá trình phát triển phần mềm và kiểm tra các yêu cầu cấp cao.

Nhiều nhà phân tích kinh doanh thời gian chỉ kiểm tra việc xây dựng phần mềm trong chu trình.

Người kiểm thử cũng thường tham gia ngay từ lập kế hoạch chạy nước rút, các cuộc họp đánh giá, tương tác chặt chẽ với các nhà phát triển và kiểm tra kỹ lưỡng.

Có sự chồng chéo trách nhiệm của nhà phân tích nghiệp vụ và kiểm thử chuyên nghiệp ở đây. Khi người kiểm thử trở thành nhà phân tích nghiệp vụ tức là một BA thử nghiệm, sự tham gia của anh ta là trong toàn bộ quá trình kết thúc và do đó nó trở nên dễ dàng cho người thử nghiệm chuyển sang hồ sơ BA trong khung Agile.

3. Từ Tester đến nhà phân tích nghiệp vụ

Nếu bạn hiện đang làm việc như một thử nghiệm hoặc chuyên gia QA và lập kế hoạch cho một chuyển đổi thành phân tích kinh doanh, thì đây là một hướng dẫn từng bước hoàn hảo cho bạn.

  • Bước 1:

Đó là một động thái tích cực và việc chuẩn bị phải bắt đầu trong khi bạn vẫn là người kiểm thử.

Quan sát và học hỏi một nhà phân tích nghiệp vụ và trách nhiệm của mình như một miếng bọt biển. Điều này trở nên dễ dàng khi bạn là một phần của quá trình phát triển nhanh. Nếu không nhanh nhẹn, thì hãy nỗ lực chân thành hơn để làm việc chặt chẽ với BA.

Chia sẻ khối lượng công việc của mình và mở rộng một bàn tay giúp đỡ. Bạn có thể nhận nhiệm vụ nhỏ trong khi quản lý các hoạt động của riêng mình. Quan sát BA trong các tương tác của khách hàng ở nước ngoài hoặc trên các yêu cầu của khách hàng về quy trình gợi ý yêu cầu.

  • Bước 2:

Đọc, phân tích và xem xét các tài liệu đặc tả yêu cầu được cung cấp bởi BA nhưng với một góc khác ngoài góc nhìn kiểm thử. Đọc các yêu cầu từ góc độ gợi ý. Hãy nghĩ đến việc đặt câu hỏi về các yêu cầu như trong “Tại sao nó lại được yêu cầu?”.

Hiểu quy trình nghiệp vụ và suy nghĩ về chúng kết thúc để kết thúc. Cố gắng lập bản đồ quy trình và yêu cầu với phần mềm hiện có nếu có bất kỳ khoảng trống yêu cầu nào.

Nếu đó là tùy chỉnh 100% thì hãy nghĩ về giải pháp. Giải pháp do bạn cung cấp và giải pháp do nhà phân tích nghiệp vụ cung cấp là khác nhau. Giải pháp của bạn có thể tốt hơn.

  • Bước 3:

Nếu bạn đang xem xét các hoạt động nêu trên thì bạn có thể nghiêm túc nghĩ đến việc tiếp tục với các kế hoạch cụ thể để trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ.

Phần đầu tiên và quan trọng nhất để làm việc là “Kỹ năng giao tiếp”. Nếu bạn nghĩ rằng bạn không đủ tốt thì nhanh chóng bắt đầu cải thiện vấn đề. Kỹ năng giao tiếp bằng miệng và viết tuyệt vời là điều bắt buộc.

Một nhà phân tích nghiệp vụ là cần thiết để giao tiếp với khách hàng và các bên liên quan khác nhau trong nghiệp vụ cho yêu cầu gợi ý. BA cũng được yêu cầu để truyền đạt các yêu cầu cho một nhóm phát triển.

BA cần phải chuyển đổi các yêu cầu thành các đặc tả để các nhà phát triển có thể hiểu dễ dàng. Kỹ năng giao tiếp kém có thể dẫn đến lỗi trong việc thu thập và sau đó chuyển yêu cầu từ khách hàng sang nhóm phát triển do đó dẫn đến việc xây dựng hệ thống phần mềm không chính xác.

Cải thiện kỹ năng viết và nói ngoại ngữ có thể đạt được từ từ và đều đặn bằng cách hỗ trợ bằng cử nhân văn bản, và nỗ lực chân thành và liên tục để giao tiếp bằng ngoại ngữ với các thành viên trong nhóm.

Cách tốt nhất là giao tiếp ngoại ngữ cả trong môi trường cá nhân cũng như công việc với các đồng nghiệp. Nhận phản hồi và chỉnh sửa đúng tinh thần và tiếp tục cải thiện đều đặn. Nó đang đánh thuế não bộ và tốn thời gian nhưng điều đó là hoàn toàn có thể.

  • Bước 4:

Bước tiếp theo là học MBA hoặc bằng cấp tương đương. Bây giờ đó là COMPULSORY.

Thành công trong sự nghiệp với tư cách là một nhà phân tích nghiệp vụ mà không có trình độ quản lý là không đủ. Trong khi có BA trong vài ngành công nghiệp không có trình độ quản lý nhưng bất kỳ tổ chức CNTT tốt và có uy tín nào cũng luôn xem xét bằng cử nhân có trình độ quản lý. Điều này sẽ tiếp tục hoạt động như một trở ngại trong con đường sự nghiệp.

Và có một lý do cho cùng. MBA tạo sự khác biệt – 108%. MBA mang đến những điều tốt nhất trong bạn. Nó giúp nâng cao kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, phát triển nhân cách, kỹ năng lãnh đạo, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng quản lý, kỹ năng đàm phán và thuyết phục và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng giúp bạn kiếm tiền lương cao.

Một người kiểm thử có thể theo đuổi một khóa học MBA toàn thời gian có lợi hơn..

Tuy nhiên, người ta cũng có thể lựa chọn khóa học MBA bán thời gian. Có thể là bán thời gian hoặc toàn thời gian, bắt buộc phải lấy bằng từ một tổ chức quản lý tốt và uy tín. Một mức độ không có sự phát triển về tính cách thì ít hữu ích hơn trong thời gian dài.

Trong nhiều tổ chức CNTT hàng đầu, MBA hoặc mức độ tương đương là bắt buộc đối với vai trò của một nhà phân tích kinh doanh. Mức lương cũng khác nhau đối với các ứng cử viên MBA và phi MBA áp dụng cho vai trò BA. Vì vậy, ngoài việc phát triển nhân cách và nâng cao kỹ năng giao tiếp, MBA hứa hẹn tăng trưởng cả về mức bồi thường và điểm số.

  • Bước 5:

Để theo đuổi một khóa học MBA toàn thời gian, chắc chắn bạn sẽ phải rời khỏi công việc của mình. Nhưng điều đó hoàn toàn xứng đáng. Bạn sẽ được hưởng nhiều lợi ích hơn trong khi tiếp tục bài đăng hoàn thành khóa học quản lý.

Một người kiểm thử có thể không phải từ chức nếu anh ta quyết định theo đuổi khóa học MBA bán thời gian. Nhưng nhiều lần nó trở thành thuế để nghiên cứu và làm việc cùng một lúc. Nhưng một lần nữa, những nỗ lực và khó khăn được thực hiện là bổ ích.

Hoàn thành khóa học quản lý của bạn với sự chân thành và kiên nhẫn. Khoảng thời gian của hầu hết các khóa học quản lý là một hoặc hai năm.

  • Bước 6:

Bước cuối cùng là bước quan trọng nhất và thách thức nhất, đó là chuyển sang hồ sơ nhà phân tích nghiệp vụ. Sau khi hoàn tất cấp độ quản lý, bạn có thể thử đăng ký vai trò công việc BA trong cùng một tổ chức. Người ta cũng có thể thử bên ngoài tổ chức.

Nhưng việc chuyển đổi trong cùng một tổ chức dễ dàng hơn so với bên ngoài. Khi quản lý và các thành viên trong nhóm của bạn nhận thức được các kỹ năng và nguyện vọng của bạn, bạn không cần phải chứng minh dũng khí của mình. Sự tham gia của bạn với BA và các hoạt động liên quan trong khi đang ở trong hồ sơ kiểm tra chính nó có thể chứng minh là rất hữu ích để gây ấn tượng với người quản lý tuyển dụng.

Làm việc trong cùng một tổ chức và phần mềm sẽ giúp bạn rất nhiều như bạn đã biết về các quy trình kinh doanh.

Tiếp theo là gì?

  • Cử nhân cần nâng cao kỹ năng của họ và do đó hãy thử chứng nhận được công nhận.
  • IIBA (Viện Phân tích Kinh doanh Quốc tế) cung cấp chứng chỉ CBAP (Chứng nhận Kinh doanh Chuyên nghiệp) uy tín. Các chứng chỉ khác có thể được coi là CABA – Nhà phân tích kinh doanh liên kết được chứng nhận và Chuyên viên phân tích doanh nghiệp phần mềm được chứng nhận bởi CSBA.
  • Các chứng chỉ này cũng đang đạt được tầm quan trọng trên toàn cầu.
  • Có một số hội thảo đào tạo phân tích kinh doanh và trung tâm trực tuyến cũng như ngoại tuyến để nâng cao kỹ năng BA. Người ta cũng có thể xem xét chứng nhận trong khung công tác Agile.
  • BA được yêu cầu phải làm việc nhiều trên tài liệu để tạo sơ đồ, lưu đồ, sơ đồ làn bơi trong khi yêu cầu. Người ta phải xem xét các công cụ học tập như MS Visio hoặc Pencil hoặc Balsamiq để tạo các wireframes, sơ đồ, tài liệu lập bản đồ quy trình nghiệp vụ, v.v.

Phần kết luận

Hoàn toàn tích cực nếu bạn đang suy nghĩ để chuyển từ trở thành một kiểm thử viên thành một nhà phân tích nghiệp vụ. Và sự phát triển nghề nghiệp là rất nhanh cho các nhà phân tích nghiệp vụ và họ leo lên trong các bậc thang của hệ thống phân cấp nhanh hơn khi so sánh với những người khác. Nhà phân tích nghiệp vụ là cầu nối hoặc giao diện giữa doanh nghiệp và nhóm phát triển. Và họ có nghĩa vụ phải tương tác với các bên liên quan khác nhau là tốt. Do đó, điều quan trọng là họ phải think outside the box. Họ phải làm việc độc lập bằng cách sử dụng các kỹ năng phân tích và chiến lược của họ, do đó người ta thường nói rằng một người kiểm thử tốt có tất cả khả năng trở thành một nhà phân tích nghiệp vụ thành công.

Bài viết liên quan

Sự chuyển mình của công nghệ thông tin dưới tác động AI: Liệu con người có bị thay thế?

Công nghệ thông tin (CNTT) và trí tuệ nhân tạo (AI) đang hòa quyện vào nhau, tạo nên một cuộc cách mạng công nghệ với tốc độ chóng mặt. Sự kết hợp này không chỉ thay đổi cách chúng ta làm việc, giao tiếp và giải trí, mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai của lực lượng lao động, đặc biệt là trong ngành CNTT.

Liệu AI sẽ thay thế con người, hay sẽ mở ra những cơ hội mới, đòi hỏi những kỹ năng mới? Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích sự chuyển mình của CNTT dưới tác động của AI, đánh giá tác động của nó đến thị trường lao động và đề xuất những giải pháp để chuẩn bị cho một tương lai nơi con người và AI cùng phát triển.

1. Tổng quan về sự chuyển mình của công nghệ thông tin và AI

Sự phát triển vượt bậc của AI trong CNTT

Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã có những bước tiến vượt bậc, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT). Các thuật toán học máy (Machine Learning) ngày càng tinh vi, cho phép máy tính tự động học hỏi và cải thiện hiệu suất mà không cần sự can thiệp trực tiếp của con người.

Sự phát triển của các mạng nơ-ron sâu (Deep Learning) đã mở ra những khả năng mới trong việc xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận dạng hình ảnh và dự đoán xu hướng. Điều này đã tạo ra một làn sóng ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực của CNTT, từ phát triển phần mềm, quản lý dữ liệu đến bảo mật thông tin.

Ứng dụng AI trong các lĩnh vực khác nhau của CNTT

AI đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của CNTT, mang lại những hiệu quả đáng kể.

  • Trong phát triển phần mềm, AI có thể giúp tự động hóa việc kiểm tra lỗi, viết mã và tối ưu hóa hiệu suất.
  • Trong quản lý dữ liệu, AI có thể phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để tìm ra thông tin giá trị và dự đoán xu hướng.
  • Trong bảo mật thông tin, AI có thể giúp phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Ví dụ, các công cụ phân tích hành vi người dùng dựa trên AI có thể phát hiện hoạt động đáng ngờ và cảnh báo cho người quản trị hệ thống.

Những thách thức và cơ hội đi kèm

Sự phát triển của AI trong CNTT mang lại cả thách thức và cơ hội. Một trong những thách thức lớn nhất là nguy cơ mất việc làm đối với những người làm công việc lặp đi lặp lại và dễ dàng tự động hóa.

Tuy nhiên, AI cũng tạo ra những cơ hội mới cho những người có kỹ năng chuyên môn cao và khả năng sáng tạo. Những công việc liên quan đến phát triển, triển khai và quản lý các hệ thống AI sẽ ngày càng quan trọng. Ngoài ra, AI cũng mở ra cơ hội để cải thiện hiệu suất, giảm chi phí và tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới.

2. Tác động của AI đến thị trường lao động trong ngành CNTT

Các công việc CNTT có nguy cơ bị thay thế bởi AI

Một trong những lo ngại lớn nhất khi AI phát triển là tác động đến thị trường lao động. Liệu AI sẽ thay thế con người trong các công việc CNTT, hay tạo ra việc làm mới và nâng cao năng suất?

Một số công việc CNTT có nguy cơ cao bị thay thế bởi AI trong tương lai gần. Đây thường là các công việc lặp đi lặp lại, có tính quy trình cao và không đòi hỏi nhiều kỹ năng sáng tạo. Ví dụ: nhập liệu, kiểm tra dữ liệu, hỗ trợ kỹ thuật cơ bản và kiểm thử phần mềm.

Các công cụ RPA (Robotic Process Automation) có thể tự động thực hiện các tác vụ này nhanh chóng và chính xác hơn con người. Điều này có thể dẫn đến việc giảm số lượng nhân viên cần thiết cho các công việc này.

Ảnh minh họa AI đang dần tham gia và hỗ trợ con người làm việc

Các kỹ năng CNTT cần thiết trong kỷ nguyên AI

Trong kỷ nguyên AI, kỹ năng nào sẽ trở nên quan trọng? Chắc chắn, kỹ năng liên quan đến AI được đánh giá cao, bao gồm học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính và khoa học dữ liệu.

Tuy nhiên, kỹ năng mềm cũng rất cần thiết. Tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo và giao tiếp sẽ giúp con người làm việc với AI, hiểu cách AI hoạt động và ứng dụng AI để xử lý vấn đề phức tạp. Ngoài ra, kỹ năng quản lý dự án, lãnh đạo và làm việc nhóm cũng là yếu tố quan trọng để triển khai và quản lý dự án AI thành công.

Cơ hội việc làm mới do AI tạo ra

Mặc dù AI có thể thay thế một số công việc, nhưng nó cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm. Các công việc liên quan đến phát triển, triển khai và quản lý hệ thống AI sẽ ngày càng được chú trọng. Ví dụ: kỹ sư AI, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy và chuyên gia bảo mật AI.

Ngoài ra, AI cũng mở ra công việc mới trong giáo dục, y tế và giải trí. Chẳng hạn, AI được dùng để cá nhân hóa chương trình học, quản lý thông tin bệnh nhân hoặc tạo ra trải nghiệm giải trí mới lạ.

3. Chuẩn bị cho tương lai: Con người và AI cùng phát triển

Đào tạo và nâng cao kỹ năng cho nhân lực CNTT

Để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng, con người cần chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng mới. Hợp tác giữa con người và AI chính là chìa khóa để khai thác tối đa tiềm năng công nghệ, hướng tới một tương lai bền vững và sáng tạo.

Các chương trình đào tạo nên tập trung vào lĩnh vực trọng yếu như:

  • Học máy (Machine Learning)
  • Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP)
  • Thị giác máy tính (Computer Vision)
  • Khoa học dữ liệu (Data Science)
  • Kỹ năng mềm: tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo và giao tiếp

Các khóa học trực tuyến, hội thảo chuyên đề hay đào tạo tại chỗ giúp cập nhật kiến thức và kỹ năng một cách linh hoạt. Bên cạnh đó, việc tự học và tham gia cộng đồng chuyên môn cũng tạo cơ hội trao đổi, cập nhật xu hướng và rèn luyện thực hành.

Vai trò của giáo dục trong kỷ nguyên AI

Giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc chuẩn bị lực lượng lao động tương lai. Các trường học và đại học cần:

  • Cập nhật chương trình giảng dạy, tăng cường các môn khoa học máy tính, toán học, thống kê và khoa học dữ liệu.
  • Khuyến khích học sinh, sinh viên phát triển kỹ năng mềm, tư duy phản biện, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.
  • Xây dựng môi trường học tập thúc đẩy hợp tác, sáng tạo và thực hành, giúp người học sẵn sàng ứng dụng AI trong công việc tương lai.

Kết luận

Sự chuyển mình của công nghệ thông tin dưới tác động của AI là một quá trình không thể tránh khỏi. Thay vì lo sợ bị thay thế, chúng ta nên chủ động nắm bắt cơ hội, trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để thích ứng với sự thay đổi này. Sự hợp tác giữa con người và AI sẽ là chìa khóa để xây dựng một tương lai tươi sáng hơn cho ngành CNTT và toàn xã hội.

Top 5 ngôn ngữ lập trình “hái ra tiền” trong tương lai

Trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ, trí tuệ nhân tạo, blockchain, và điện toán đám mây đang tái định hình toàn bộ ngành công nghiệp phần mềm. Nhu cầu nhân lực IT ngày càng tăng trưởng mạnh, nhưng sự thật đáng chú ý là không phải ngôn ngữ lập trình nào cũng mang lại giá trị cao về thu nhập và cơ hội nghề nghiệp.

Theo báo cáo mới nhất từ Stack Overflow Developer Survey 2024 cùng dữ liệu tuyển dụng từ Indeed và LinkedIn, thị trường đang cho thấy sự phân hoá rõ rệt: những ngôn ngữ phổ biến phục vụ số đông có thể giúp lập trình viên dễ tìm việc, nhưng chỉ một số ít ngôn ngữ thực sự trở thành “mỏ vàng” nhờ tính ứng dụng trong các lĩnh vực tăng trưởng nóng như AI, phân tích dữ liệu lớn, tài chính - fintech, và phát triển hệ thống quy mô lớn.

Vậy, đâu là những ngôn ngữ không chỉ mang tính phổ biến mà còn hứa hẹn mức lương khủng, mở ra cánh cửa sự nghiệp vững chắc trong 5-10 năm tới? Dựa trên dữ liệu thị trường và xu hướng công nghệ toàn cầu, ngay bài viết dưới đây sẽ chỉ ra TOP 5 ngôn ngữ lập trình “hái ra tiền” trong tương lai mà bất kỳ lập trình viên nào cũng nên cân nhắc trang bị cho mình.

1. Python 

Python là một ngôn ngữ lập trình có lịch sử dài, ra đời vào năm 1989 bởi Guido van Rossum, kế thừa từ ngôn ngữ ABC. Trong thập kỷ vừa qua, Python đã trở thành một trong những ngôn ngữ phát triển nhanh nhất và được các công ty công nghệ lớn như Google, Facebook, và Netflix sử dụng trong các sản phẩm cốt lõi. Khả năng đọc và linh hoạt của Python - cú pháp gần giống tiếng Anh khiến Python trở thành lựa chọn yêu thích của người mới bắt đầu và lập trình viên chuyên nghiệp.

Python sở hữu hệ thống thư viện phong phú và mạnh mẽ.

  • Web Development: Framework như Django hay Flask đã giúp xây dựng các ứng dụng nổi tiếng như Instagram, YouTube.
  • Machine Learning & AI: Thư viện TensorFlow, PyTorch và Theano cho phép phát triển mạng nơ-ron nhân tạo và các ứng dụng AI tiên tiến.
  • Tài chính và Y tế: Python trở thành ngôn ngữ chuẩn trong phân tích dữ liệu, dự đoán và xử lý dữ liệu lớn.

Ngoài ra, Python còn được sử dụng rộng rãi trong tự động hóa, khoa học dữ liệu, nghiên cứu sinh học, trí tuệ nhân tạo, giúp lập trình viên dễ dàng chuyển đổi giữa các lĩnh vực khác nhau mà không cần học lại từ đầu.

Độ phổ biến:

  • PYPL Index (2024): Python đứng đầu về mức độ phổ biến, vượt qua Java và JavaScript.
  • Stack Overflow Developer Survey (2024): Python là ngôn ngữ được yêu thích và sử dụng nhiều nhất.
  • GitHub Octoverse (2024): Python chiếm tỷ lệ cao trong số lượng dự án mã nguồn mở.
Theo PYPL Index (2024): Python đứng đầu về mức độ phổ biến

Ưu điểm:

  • Dễ học và sử dụng: Cú pháp rõ ràng, dễ hiểu.
  • Thư viện phong phú: Hỗ trợ nhiều lĩnh vực như NumPy, Pandas, TensorFlow, Django.
  • Cộng đồng lớn mạnh: Hỗ trợ từ cộng đồng rộng lớn và tài liệu phong phú.

Nhược điểm:

  • Hiệu suất thấp: So với các ngôn ngữ biên dịch như C++, Python có hiệu suất thấp hơn.
  • Quản lý bộ nhớ: Python sử dụng garbage collection, đôi khi gây ra độ trễ không mong muốn.

Tiềm năng và mức thu nhập:

Python là ngôn ngữ có nhu cầu tuyển dụng rất cao nhờ vào sự bùng nổ của các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, DevOps, phát triển web. Mức lương trung bình cho lập trình viên Python dao động từ 21.000.000 VND - 47.000.000 VND, tùy theo kinh nghiệm và kỹ năng.

  • Junior (0-2 năm kinh nghiệm): 21.000.000 - 30.000.000 VND
  • Mid-level (2-5 năm kinh nghiệm): 30.000.000 - 40.000.000 VND
  • Senior (trên 5 năm kinh nghiệm): 40.000.000 - 47.000.000 VND hoặc cao hơn

Nguồn cung lập trình viên Python hiện còn khan hiếm, vì vậy các công ty sẵn sàng trả mức lương cao để thu hút và giữ chân nhân tài.

2. Java

Java  là ngôn ngữ lập trình được phát triển vào năm 1995 bởi Sun Microsystems, nay thuộc Oracle. Java nổi bật với phương châm “Write once, run anywhere”, cho phép ứng dụng chạy trên nhiều nền tảng khác nhau mà không cần thay đổi code. Java được coi là ngôn ngữ chủ đạo cho các hệ thống doanh nghiệp, ứng dụng server-side và phát triển Android.

Các ứng dụng tiêu biểu của Java:

  • Enterprise applications: Hệ thống ERP, CRM, quản lý ngân hàng, và các ứng dụng doanh nghiệp quy mô lớn.
  • Android development: Java là ngôn ngữ chính cho phát triển ứng dụng Android từ nhiều năm nay.
  • Big Data & IoT: Java được dùng trong Hadoop, Apache Spark và các giải pháp nhúng, thiết bị IoT.

Java có hệ sinh thái thư viện và framework mạnh mẽ, như Spring, Hibernate, giúp lập trình viên phát triển ứng dụng doanh nghiệp nhanh chóng và chuẩn hóa. Java cũng là ngôn ngữ linh hoạt, cho phép chuyển đổi dễ dàng giữa các dự án doanh nghiệp, mobile và hệ thống nhúng.

Độ phổ biến:

Số liệu thống kê về độ phổ biến của JavaScript
  • PYPL Index 2024: Java đứng thứ 2 về mức độ phổ biến, sau Python.
  • Stack Overflow Developer Survey 2024: Java nằm trong top 10 ngôn ngữ được yêu thích và sử dụng nhiều nhất.
  • GitHub Octoverse 2024: Java xếp thứ 4 về số lượng dự án mã nguồn mở.

Ưu điểm:

  • Ổn định và mạnh mẽ: Phù hợp với hệ thống doanh nghiệp quy mô lớn.
  • Chạy đa nền tảng: JVM giúp ứng dụng chạy trên Windows, Linux, macOS mà không cần thay đổi code.
  • Thư viện/framework phong phú: Spring, Hibernate, Kafka, Spark,… hỗ trợ lập trình nhanh, chuẩn hóa.
  • Cộng đồng lớn: Hỗ trợ từ lập trình viên toàn cầu, tài liệu phong phú.

Nhược điểm:

  • Cú pháp dài, phức tạp: So với Python hay JavaScript, Java cần nhiều dòng lệnh hơn cho cùng một chức năng.
  • Tốn tài nguyên: Java sử dụng nhiều bộ nhớ và CPU hơn các ngôn ngữ hiện đại nhẹ nhàng.
  • Khó học với người mới: Do cú pháp chi tiết, đôi khi gây khó khăn cho lập trình viên mới.

Tiềm năng và mức thu nhập:
Java vẫn là ngôn ngữ “hái ra tiền” nhờ nhu cầu doanh nghiệp lớn và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực công nghệ.

  • Junior (0-2 năm kinh nghiệm): 18.000.000 - 28.000.000 VND
  • Mid-level (2-5 năm kinh nghiệm): 28.000.000 - 38.000.000 VND
  • Senior (>5 năm kinh nghiệm): 38.000.000 - 45.000.000 VND hoặc cao hơn
    Nguồn cung lập trình viên Java vẫn tương đối ổn định, nhưng các chuyên gia có kinh nghiệm với Spring, Big Data, và hệ thống doanh nghiệp luôn được săn đón với mức lương cao.

3. JavaScript

JavaScript là ngôn ngữ lập trình  ra đời năm 1995 bởi Brendan Eich tại Netscape, ban đầu chỉ dùng để tương tác trên trình duyệt web. Hiện nay, JavaScript đã phát triển thành ngôn ngữ toàn diện, không chỉ front-end mà còn back-end với Node.js, và ứng dụng di động với React Native. JavaScript sở hữu hệ sinh thái thư viện và framework phong phú:

  • Front-end development: React, Angular, Vue.js giúp xây dựng giao diện người dùng tương tác, mượt mà.
  • Back-end development: Node.js và Express.js cho phép xây dựng API, microservices, server-side app mạnh mẽ.
  • Mobile development: React Native giúp phát triển ứng dụng di động đa nền tảng với cùng một codebase.
  • Desktop development: Electron cho phép tạo ứng dụng desktop chạy trên Windows, MacOS và Linux.

Nhờ sự linh hoạt này, JavaScript được ứng dụng rộng rãi trong các startup công nghệ, công ty phần mềm, nền tảng thương mại điện tử và ứng dụng di động. Người học JavaScript có thể nhanh chóng chuyển đổi giữa web, mobile và desktop mà không cần học thêm ngôn ngữ khác.

Độ phổ biến:

  • PYPL Index 2024: JavaScript đứng thứ 2 về mức độ phổ biến.
  • Stack Overflow Developer Survey 2024: JavaScript là ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất trong phát triển web front-end.
  • GitHub Octoverse 2024: JavaScript giữ vị trí số 2 về số lượng dự án mở và đóng góp.
Số liệu thống kê về độ phổ biến của các ngôn ngữ lập trình trong 10 năm qua (theo GitHub Octoverse)

Ưu điểm:

  • Linh hoạt: dùng cả front-end và back-end.
  • Framework mạnh: React, Angular, Vue.js giúp tăng tốc phát triển ứng dụng.
  • Cộng đồng lớn: tài liệu, bài hướng dẫn và plugin phong phú.

Nhược điểm:

  • Khó quản lý code lớn nếu không dùng framework hoặc TypeScript.
  • Vấn đề bảo mật web nếu lập trình không đúng chuẩn.

Tiềm năng và mức thu nhập:
JavaScript có nhu cầu tuyển dụng lớn trong các công ty công nghệ, startup, đặc biệt trong phát triển web và ứng dụng di động.

  • Junior (0-2 năm): 9.000.000 - 16.000.000 VND
  • Mid-level (2-5 năm): 16.000.000 - 32.000.000 VND
  • Senior (>5 năm): 32.000.000 - 42.000.000 VND hoặc cao hơn

4. C++ 

C++  là ngôn ngữ lập trình ra đời vào năm 1983, do Bjarne Stroustrup phát triển từ ngôn ngữ C. C++ nổi bật với khả năng lập trình hướng đối tượng, quản lý bộ nhớ trực tiếp và tối ưu hiệu suất, trở thành ngôn ngữ yêu thích trong các lĩnh vực đòi hỏi tốc độ cao như game, tài chính, phần mềm nhúng và hệ thống thời gian thực.

Ứng dụng nổi bật của C++:

  • Game development: Unreal Engine, các game AAA sử dụng C++ cho hiệu suất tối ưu.
  • High-frequency trading: Các hệ thống giao dịch tài chính tốc độ cao thường viết bằng C++.
  • Embedded systems & IoT: C++ được dùng trong robot, thiết bị nhúng, phần mềm điều khiển.

C++ cung cấp thư viện tiêu chuẩn STL mạnh mẽ và các thư viện chuyên dụng cho đồ họa, mạng và xử lý song song. Nhờ đó, lập trình viên có thể triển khai dự án hiệu suất cao trong nhiều lĩnh vực khác nhau mà vẫn tối ưu tốc độ và bộ nhớ.

Độ phổ biến:

  • PYPL Index 2024: C++ xếp thứ 5 về mức độ phổ biến.
  • GitHub Octoverse 2024: Top 6 về số lượng dự án mã nguồn mở.
  • Stack Overflow 2024: C++ vẫn giữ vị trí quan trọng trong các ngành đòi hỏi hiệu suất cao.
Số liệu thống kê về độ phổ biến của các ngôn ngữ lập trình (theo PYPL Index )

Ưu điểm:

  • Hiệu suất cao, kiểm soát bộ nhớ tốt: Phù hợp cho ứng dụng đòi hỏi tốc độ và tối ưu tài nguyên.
  • Hỗ trợ lập trình hướng đối tượng mạnh mẽ: Cho phép thiết kế ứng dụng linh hoạt và mở rộng.
  • Đa năng: Thích hợp game, phần mềm nhúng, hệ thống lớn, thuật toán phức tạp.

Nhược điểm:

  • Khó học: Cú pháp phức tạp, khó tiếp cận với người mới.
  • Quản lý bộ nhớ: Không có garbage collection, dễ dẫn đến lỗi bộ nhớ nếu không cẩn thận.
  • Phát triển chậm hơn các ngôn ngữ scripting: Cần nhiều thời gian biên dịch và debugging.

Tiềm năng và mức thu nhập:
C++ là ngôn ngữ có giá trị cao trong các lĩnh vực đặc thù như game, fintech, phần mềm nhúng. Do nhu cầu tuyển dụng cao và nguồn cung hạn chế, lập trình viên C++ được trả mức lương hấp dẫn:

  • Junior (0-2 năm kinh nghiệm): 18.000.000 - 25.000.000 VND
  • Mid-level (2-5 năm kinh nghiệm): 28.000.000 - 38.000.000 VND
  • Senior (>5 năm kinh nghiệm): 40.000.000 - 50.000.000 VND hoặc cao hơn

Dù không phổ biến như Python hay JavaScript, C++ vẫn giữ vị trí quan trọng trong các ngành công nghệ đòi hỏi tốc độ, tối ưu tài nguyên và hệ thống phức tạp. Những lập trình viên chuyên sâu C++ luôn được săn đón và nhận mức lương cạnh tranh.

5. C# 

C# là ngôn ngữ lập trình được Microsoft phát triển vào năm 2000, nằm trong hệ sinh thái .NET. C# là ngôn ngữ hướng đối tượng, hiện đại và dễ học, được sử dụng rộng rãi trong ứng dụng Windows, web, game và dịch vụ doanh nghiệp.

Ứng dụng của C#:

  • Windows apps: Phát triển phần mềm trên nền tảng Microsoft, từ desktop đến cloud.
  • Game development: Unity sử dụng C# làm ngôn ngữ chính, giúp lập trình viên tạo game 2D, 3D và VR/AR.
  • Web development: ASP.NET Core giúp xây dựng ứng dụng web, API và dịch vụ backend mạnh mẽ.

C# hỗ trợ lập trình hướng đối tượng, LINQ, async/await và nhiều tính năng hiện đại, giúp lập trình viên viết code hiệu quả, dễ bảo trì và mở rộng. Hệ sinh thái .NET cung cấp thư viện phong phú, giúp lập trình viên dễ dàng chuyển đổi giữa desktop, web và game.

Xu hướng:

  • PYPL Index 2024: C# đứng thứ 4 về mức độ phổ biến.
  • GitHub Octoverse 2024: C# xếp thứ 5 về số lượng dự án mở.
  • Stack Overflow 2024: C# vẫn là ngôn ngữ được yêu thích, đặc biệt trong game và Windows app.
Số liệu tổng hợp về độ phổ biến của các ngôn ngữ lập trình

Ưu điểm:

  • Tích hợp tốt với hệ sinh thái Microsoft: Visual Studio, Azure, Windows apps.
  • Thư viện và framework đa dạng: .NET, Unity, ASP.NET Core.
  • Hỗ trợ lập trình hướng đối tượng mạnh mẽ: Giúp phát triển phần mềm có cấu trúc rõ ràng.
  • Cross-platform: Với .NET Core, có thể chạy trên Windows, Linux, macOS.

Nhược điểm:

  • Ít phổ biến ngoài Windows và Unity: Chưa phổ biến như Python hoặc JavaScript.
  • Cộng đồng nhỏ hơn: So với Java, Python hay JavaScript, cộng đồng lập trình viên C# hạn chế hơn.
  • Hiệu suất thấp hơn C++: Đối với các ứng dụng đòi hỏi tốc độ tối đa.

Tiềm năng và mức thu nhập:

C# giữ vị trí quan trọng trong lĩnh vực doanh nghiệp, game và ứng dụng Windows. Nhân lực có kinh nghiệm với Unity, .NET, ASP.NET luôn được săn đón và nhận mức lương cạnh tranh.

  • Junior (1-2 năm kinh nghiệm): 20.000.000 VND
  • Mid-level (3-4 năm kinh nghiệm): 28.000.000 VND
  • Senior (>5 năm kinh nghiệm): 35.000.000 - 40.000.000 VND hoặc cao hơn

Kết luận: 

Trong thời đại công nghệ số, việc lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp không chỉ giúp lập trình viên nâng cao kỹ năng mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp và mức thu nhập hấp dẫn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt trên con đường sự nghiệp của mình.

Tại sao Nhật Bản là điểm đến hấp dẫn cho kỹ sư IT Việt Nam?

Cơ hội việc làm rộng mở cùng chính sách thu hút nhân tài hấp dẫn, Nhật Bản trở thành điểm đến của nhiều kỹ sư CNTT Việt Nam trên hành trình sự nghiệp.

Chính sách hút nguồn lực chuyên môn cao

Dân số Nhật Bản đã ghi nhận mức giảm liên tục trong 15 năm qua. Đối mặt với tình trạng già hoá dân số, Nhật Bản đã đưa ra đề án “Xã hội 5.0”, lấy con người làm trung tâm thông qua phát triển các ngành số như dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và robot.

Tuy nhiên, theo Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, nước này sẽ thiếu hụt khoảng 789.000 nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) vào năm 2030. Điều này có nghĩa rằng, Nhật không đủ nguồn lực tay nghề cao trong nước để tự đáp ứng cho tham vọng chuyển đổi số.

Để thu hút nhân tài nước ngoài, chính phủ Nhật Bản đã đưa ra nhiều chính sách. Mới đây, Ủy ban Tư pháp Hạ viện Nhật Bản đã thông qua dự luật tạo điều kiện cho lao động nước ngoài trình độ cao có thể định cư, mang gia đình sang đoàn tụ, làm việc không thời hạn tại Nhật Bản.

Đây chính là “dư địa" mà các doanh nghiệp IT Việt đang hướng đến.

Cơ hội và thách thức nào cho doanh nghiệp Việt?

Việt Nam và Nhật Bản đang là đối tác chiến lược toàn diện và là đối tác chuyển đổi số lớn thứ 2 của Nhật Bản. Các doanh nghiệp Nhật Bản định hình rất rõ xu hướng dịch chuyển tới Việt Nam trong hầu hết các ngành và tất cả các tầng công việc từ nghiên cứu, thiết kế đến sản xuất, kiểm thử.

Việc Nhật Bản “chọn mặt gửi vàng" tại Việt Nam là điều không quá ngạc nhiên. Đầu tiên, rất nhiều doanh nghiệp IT Việt đã “Nhật tiến" trong thập kỷ qua và đạt được những thành tựu nhất định. Cả hai đất nước không chỉ gần gũi về mặt văn hoá mà còn gần về mặt địa lý khi chỉ cách nhau khoảng 6 tiếng bay.

Ngoài ra, so với dân số giảm dần theo mỗi năm của Nhật thì dân số Việt Nam vẫn đang trên đà tăng trưởng. Trong năm 2023, cả nước đang có gần 400.000 kỹ sư CNTT và hơn 50.000 sinh viên chuyên ngành công nghệ tốt nghiệp mỗi năm. Các nhân tài IT Việt được đào tạo về những công nghệ tiên tiến như AI, dữ liệu lớn, bảo mật,… từ trên ghế nhà trường, sẵn sàng “lấp vào" khoảng trống nhân sự tại Nhật Bản.

3 Bài toán cần giải quyết

Thách thức đầu tiên là rào cản về ngôn ngữ. Người Nhật chủ yếu giao tiếp với nhau bằng tiếng mẹ đẻ và rất ít dùng tiếng Anh. Vì vậy, bước đầu tiên để gây ấn tượng và dành được sự tín nhiệm của đối tác Nhật là phải thành thạo ngôn ngữ của họ.

Tiếp theo là kỳ vọng của đối tác Nhật về dịch vụ ngày càng cao. Các doanh nghiệp Nhật muốn đối tác Việt Nam tham gia vào những vị trí phức tạp hơn trong quy trình sản xuất phần mềm, như tư vấn, phân tích, đưa ra giải pháp, thiết kế (thay vì chỉ lập trình và kiểm thử như trước).

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn thiếu những nhân sự Việt có chuyên môn và trình độ đáp ứng được các yêu cầu này. Cụ thể, theo báo cáo của TopDev, trong hơn 57.000 sinh viên tốt nghiệp mỗi năm chỉ khoảng 30% đáp ứng được những kỹ năng và chuyên môn thực tế mà doanh nghiệp đặt ra.

VietIS Education giải quyết bài toán trên như thế nào?

Thành lập từ năm 2013, VietIS là một trong những doanh nghiệp hàng đầu có kinh nghiệm hơn 13 năm trong lĩnh vực cung cấp giải pháp công nghệ cho thị trường Nhật Bản. Với mục tiêu xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, VietIS đang triển khai nhiều phương án để hỗ trợ kỹ sư IT sang Nhật làm việc.

Đào tạo Nhật ngữ và trình độ công nghệ thông tin

Hiểu được tầm quan trọng của ngôn ngữ trong giao tiếp và làm việc tại đất nước Nhật Bản, VietIS Education đã triển khai khóa đào tạo tiếng Nhật, trong đó tập trung vào nâng cao mặt bằng trình độ Nhật ngữ của ứng viên. Nội dung chương trình học định hướng thực tế tại doanh nghiệp, nổi bật là các học phần tiếng Nhật kinh doanh, tiếng Nhật công nghệ, nhằm mục tiêu rèn luyện phản xạ và luyện tập giao tiếp thường xuyên với ứng viên. Đây là nền tảng quan trọng để ứng viên tự tin và làm việc hiệu quả tại một quốc gia hoàn toàn mới.

Bên cạnh đó, VietIS Education cũng đồng bộ triển khai các khóa đào tạo công nghệ thông tin, bổ sung năng lực cho các bạn ứng viên trước khi phỏng vấn với khách hàng. Trung tâm cũng đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ toàn bộ chi phí, đảm bảo ứng viên có cơ hội học tập và thi chứng chỉ thuận lợi.

Tập trung vào chính sách hỗ trợ ứng viên

Lựa chọn chuyển đổi công việc và nơi sinh sống hiện tại để tới một đất nước mới không phải là quyết định dễ dàng. Để hỗ trợ ứng viên làm quen nhanh chóng và thích nghi với môi trường mới, VietIS Education cam kết hỗ trợ toàn bộ chi phí như: vé máy bay, chi phí làm hồ sơ, visa, thủ tục. Ngoài ra, đội ngũ VietIS Japan đang công tác tại Nhật Bản sẽ đóng vai trò giải đáp, đồng hành cùng ứng viên vượt qua những "bỡ ngỡ" giai đoạn đầu.

Hiện tại VietIS đang liên tục tuyển dụng hai vị trí: Fresher kỹ sư IT không yêu cầu kinh nghiệm và Middle Kỹ sư IT. Để nhận JD chi tiết vui lòng liên hệ hotline: 0963505030 hoặc email: vietis_edu@vietis.com.vn.